Μύθοι και πραγματικότητα για τη διαδικασία δωρεάς οργάνων.
Η δωρεά οργάνων είναι η υπέρτατη αλτρουιστική πράξη, η μέγιστη έκφραση ανθρωπισμού και αγάπης για την ζωή.
Τι ονομάζουμε «μεταμόσχευση»?
Η μεταμόσχευση οργάνων και ιστών αποτελεί μία θεραπευτική πρακτική που επιτρέπει την αποκατάσταση κάποιων λειτουργιών του σώματος που μέχρι εκείνη τη στιγμή είχαν χαθεί μερικώς ή πλήρως και σε μερικές περιπτώσεις είχαν σε ένα μέρος υποκατασταθεί με μία μέθοδο μηχανικού τύπου, όπως η αιμοκάθαρση. Πιο συγκεκριμένα είναι μια χειρουργική επέμβαση κατά την οποία υγιή όργανα, ιστοί ή κύτταρα μεταφέρονται από έναν εκλιπόντα ή ζωντανό δότη σε έναν χρονίως πάσχοντα ασθενή, με σκοπό την αποκατάσταση της λειτουργίας κάποιου οργάνου του που βρίσκεται σε ανεπάρκεια.
Πού βασίζεται η μεταμόσχευση; Τι την κάνει εφικτή;
Αυτό που κάνει εφικτή την μεταμόσχευση και την σωτηρία ανθρωπίνων ζωών είναι η ΥΠΕΡΤΑΤΗ πράξη αλτρουισμού, ευαισθησίας και κοινωνικής προσφοράς: η ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ!
Είναι η βάση πάνω στην οποία θεμελιώνεται το σύστημα των μεταμοσχεύσεων. Χωρίς την δωρεά, μεταμοσχεύσεις ΔΕΝ μπορούν να υπάρξουν.
Υπάρχει διαφορά στον δωρητή και στον δότη οργάνων;
Δωρητής οργάνων είναι αυτός που δηλώνει εν ζωή, ότι μετά τον θάνατό του θα ήθελε να βοηθήσει συνανθρώπους του ασθενείς, προσφέροντας τα όργανά του προς μεταμόσχευση. Απαραίτητη προϋπόθεση να είναι ενήλικος πολίτης. Ενώ, δότης οργάνων είναι ο εκλιπών από τον οποίο αφαιρείται τουλάχιστον ένα όργανό του προς μεταμόσχευση ή ο εν ζωή πολίτης που δίνει ένα όργανό του ή ιστό του προς μεταμόσχευση σε συγγενή του, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία (Ε.Ο.Μ.).
Μπορεί κάποιος ασθενής με σοβαρή βλάβη ή σε κώμα να γίνει δότης οργάνων;
Όχι, γιατί είναι ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ και ΑΝΑΓΚΑΙΟ για να ξεκινήσει η μεταμοσχευτική διαδικασία, να υπάρχει πιστοποίηση θανάτου - εγκεφαλικού θανάτου. Δεν έχει ΚΑΜΙΑ σχέση με δωρεά οργάνων κάποιος που δεν έχει πεθάνει ΟΣΟ βαριά κι αν είναι η κλινική του κατάσταση, όσο ισχνή ελπίδα έχει για να επιβιώσει.
Τι είναι ο εγκεφαλικός θάνατος;
Είναι η κατάσταση της μη αναστρέψιμης βλάβης του εγκεφάλου, με απώλεια όλων των λειτουργιών του εγκεφαλικού στελέχους, του τμήματος δηλαδή του εγκεφάλου που περιέχει κέντρα ελέγχου ζωτικών λειτουργιών, όπως η αναπνοή και η αρτηριακή πίεση, η μνήμη, η σκέψη και η αντίληψη. Βλάβη του εγκεφαλικού στελέχους προκαλεί συνολική δυσλειτουργία του εγκεφάλου και είναι παγκοσμίως αποδεκτό ότι η ανεπανόρθωτη βλάβη του εγκεφαλικού στελέχους είναι ικανή και αναγκαία προϋπόθεση για να θεωρηθεί όλος ο εγκέφαλος νεκρός.
Ποια είναι η διαδικασία δωρεάς οργάνων;
Όταν πεθάνει κάποιος ΚΑΙ ΜΟΝΟ ΤΟΤΕ, εφόσον μπορεί να γίνει δωρητής οργάνων και/ή ιστών, ενημερώνεται η οικογένειά του για τη δυνατότητα δωρεάς (ώστε να εκφράσουν τη συναίνεση ή την άρνησή τους, εάν ο εκλιπών δεν είχε εν ζωή εγγράφως συναινέσει ή είχε αποκλείσει τη Δωρεά Οργάνων). Με την σύμφωνη γνώμη των συγγενών, ο θεράπων ιατρός ενημερώνει τον Ε.Ο.Μ. για τον θάνατο. Μόνο υπό αυτές τις συνθήκες και εφόσον γνωστοποιηθεί εγγράφως στον Ε.Ο.Μ. η πρόθεση της Δωρεάς Οργάνων, τότε μόνο ενεργοποιείται η διαδικασία της Δωρεάς από τον δότη στους υποψήφιους λήπτες, η οποία συντονίζεται αποκλειστικά και μόνο από τον Ε.Ο.Μ., ο οποίος ως κεντρικός συντονιστικός φορέας, καλεί χειρουργικές ομάδες από τα αρμόδια μεταμοσχευτικά κέντρα, ανά όργανο, να μεταβούν στο νοσοκομείο του δότη για την λήψη των οργάνων.
Πώς αφαιρούνται τα όργανα και οι ιστοί;
Η αφαίρεση οργάνων και ιστών είναι μια «κανονική» χειρουργική επέμβαση. Δεν διαφέρει σε τίποτα από οποιαδήποτε άλλη χειρουργική διαδικασία. Το σώμα του δωρητή αντιμετωπίζεται πάντα με αξιοπρέπεια και σεβασμό. Δεν αλλοιώνεται η εξωτερική εμφάνιση του δωρητή ούτε επηρεάζονται οι διαδικασίες της ταφής του.
Αν γίνω δωρητής, μπορούν οι συγγενείς μου να αρνηθούν την δωρεά των οργάνων μου;
Απαραίτητη προϋπόθεση για την έναρξη της διαδικασίας δωρεάς των οργάνων, εκτός από την πιστοποίηση του εγκεφαλικού θανάτου, είναι η συναίνεση των συγγενών Α΄ βαθμού του εκλιπόντος, ανεξάρτητα εάν αυτός είχε κάρτα δωρητή ή όχι. Η συναίνεση ζητείται για λόγους πρωτίστως ηθικούς.
Ποια είναι η κατάσταση των μεταμοσχεύσεων στην Ελλάδα;
Η χώρα μας είναι στις τελευταίες θέσεις σε ό,τι αφορά τις μεταμοσχεύσεις στην Ευρώπη. Το 2016 οι αποβιώσαντες δότες έφτασαν τους 51 και οι μεταμοσχεύσεις συμπαγών οργάνων ήταν 102 από πτωματικό δότη και 49 από ζώντα. Μόλις 3,5 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Αντίστοιχα στην Ευρώπη, ο μέσος ευρωπαϊκός είναι στους 20 δότες α.ε.π., ενώ υπάρχουν χώρες που αξιοποιούν 35 δότες α.ε.π. και ως εκ τούτου πραγματοποιούν χιλιάδες μεταμοσχεύσεις.
Τι φταίει όμως στην Ελλάδα και έχουμε τόσο χαμηλά ποσοστά δωρεάς οργάνων;
Δυο είναι τα βασικά στοιχεία που εμπλέκονται με τα χαμηλά ποσοστά δωρεάς οργάνων, η ελλιπής ενημέρωση των πολιτών για την διαδικασία αλλά και η καχυποψία των οικογενειών των εν δυνάμει δοτών από φόβο για εμπορία οργάνων.
Το παρόν άρθρο δεν έχει σκοπό να πείσει κανέναν να γίνει δωρητής οργάνων. Σκοπός του είναι να ευαισθητοποιήσει και να ενημερώσει τον καθένα από εμάς. Όταν μάθουμε την διαδικασία και δούμε τι πραγματικά είναι, τότε θα πάρουμε μια τεκμηριωμένη απόφαση.
Επιστημονική Ομάδα Ομίλου Νεφρολογικών Κέντρων Mesogeios
Βιβλιογραφία
1.http://www.eom.gr
2.MacDonald SI, Shemie SD. Ethical Challenges and the Donation Physician Specialist: A Scoping Review. Transplantation. 2017 May;101(5S Suppl 1):S27-S40. Review.
3.Shaw D, Georgieva D, Haase B, Gardiner D, Lewis P, Jansen N, Wind T, Samuel U,McDonald M, Ploeg R; ELPAT Working Group on Deceased Donation. Family Over Rules?An Ethical Analysis of Allowing Families to Overrule Donation Intentions.Transplantation. 2017 Mar;101(3):482-487. doi: 10.1097/TP.0000000000001536.Review. PubMed PMID: 27764030.
4.Nash RR, Thiele CE. Informing Consent for Organ Donation. HEC Forum. 2016 Sep;28(3):187-91. doi: 10.1007/s10730-016-9304-1. Review. PubMed PMID: 27241135.
5.Organ Donation and Transplantation, National Kidney Foundation © 2017 National Kidney Foundation, Inc
6.The Organ Transplant Process
7.Shaw D. Presumed consent to organ donation and the family overrule. J Intensive Care Soc. 2017 May;18(2):96-97.doi: 10.1177/1751143717694916. Epub 2017 Apr 25. PubMed PMID: 28979554;
8.Brannan S, Campbell R, English V, Mussell R, Sheather JC, Davies M. Ethics briefing. J Med Ethics. 2017 Oct;43(10):723-724.doi: 10.1136/medethics-2017-104459. PubMed PMID: 28963142.
9.Hardart GE, Labriola MK, Prager K, Morris MC. Consent for organ donation after circulatory death at U.S. transplant centers. AJOB Empir Bioeth. 2017 Jul-Sep;8(3):205-210. doi: 10.1080/23294515.2017.1363319. Epub 2017 Aug 2. PubMed PMID: 28949897.