Blog

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO), ο ορισμός της υγείας ως αγαθού περιλαμβάνει "την πλήρη (ολοκληρωμένη) κατάσταση φυσικής, πνευματικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι απλώς την

The constitution of the World Health Organization defined health as “a state of complete physical, mental and social well-being and not merely the absence of disease or infirmity”. Consequently, quality of life is a multidimensional concept that pertains to the person's perception of his physical condition as well as his mental and social well-being according to the ​system of values of the society which he lives in, in relation to personal objectives, expectations and standards.

The care of patients with Chronic Kidney Disease is a specialized issue in the health sector since the influence of CKD greatly affects the quality of the patient’s life organically and psychosocially. CKD disturbs a person's balance not only biologically, but also has an effect at his social as well as his psycho-emotional functioning and behavior. In addition to physical condition, the areas of work, interpersonal relationships, day-to-day activities and patient’s psychological status are overburdened while the patient may be confronted with concomitant diseases such as infections. The psychological condition of the patient is largely influenced, resulting in mood disorders, sleep disorders, limited social interaction, introversion, modifications in the roles within the family, lack of mood and desire to participate in delightful activities, sexual dysfunction, anger and aggression, sexual dysfunction, development of anxiety disorders and phobias.

Factors that correlate with the dimensions of the quality of the patients’ life are gender, age, marital status, economic situation, as well as educational level. The impact of the family’s patient has a crucial role in improving his psychological state contributing to his social integration, so the constant support by his relatives is imperative, as the kidney patient often feels unable to cope with the needs and desires of the group, and tends to feel inferior and believes that he must hide his illness. This results in a sense of denial to participate in activities, pause of his daily routine and habits, suspension of exercise or fear of taking a vacation. All these changes, instead of helping the kidney patient, tend to change his identity and make him feel permanently ill, and alienated from his family.

The continuous training of patients with CKD and their families is the basis for the optimum treatment, since the sooner the patient understands the nature of the disease and the importance of good cooperation with the medical and nursing staff and he overcomes his fears and anxieties, the better he experiences the changes resulting in a new way of living and enrichment of his quality of life. For instance, many patients express fear regarding exercise, although it is considered beneficial. Research has indicated that systematic exercise contributes to improved body composition, increases cardiorespiratory resistance, improves sleep quality and decreases depression levels, while patient cardiac markers and, in general, all indicators related to their quality of life are also improved.

People suffering from kidney disease and undergoing dialysis treatment are a certain population group with increased need for medical care. However, the evolution of medical science in technological advances as far as the hemodialysis equipment, filter-membrane and medication are concerned, has greatly improved not only the life expectancy of patients with chronic kidney disease but also their quality of life. In addition, the role of the nursing staff is considered prominent providing holistic care including all areas of patients' life and their families combined with psychological support contributes to the development of the patient’s realistic approach to adapt to a new lifestyle and overcome the negative aspects of his treatment.

Eleni Soltaridou, Psychologist at Mesogeios Dialysis Centers Group

Bibliography
Paraskevi Theofilou: Quality of life of dialysis patients, PhD Thesis. Panteion UniversityAthens, PsychologyDepartment, 2010
Panagiotis M. Kokosalis: Study of health-related quality of life and quality of sleep in patients with CKD, Diploma Thesis. Hellenic Open University, School of Social Sciences, 2016
Anna Dimitriadi: CKD, quality of life, role of the nurse, Diploma Thesis, Technological Education Institute (TEI) of Western Greece, School of Occupational Health and Wealfare - Nursing Department, 2015
Anthoula Koutoulaki, Maria Xanthaki: Quality of life of dialysis patients and their families. Technological Educational Institute (TEI) of Athens, School of Occupational Health and Welfare (SEYP) - Department of Social Work, Diploma Thesis, 2011
Aglaia - Eirini Leni, Maria Tourkogianni, Areti Stavropoulou, Ζacharias Zidianakis: Quality of life of patients with chronic kidney disease, research article, Perioperative Nursing, 2 (2), 2013
Bernard G. Jaar, Alex Chang, Laura Plantinga: Can We Improve Quality of Life of Patients on Dialysis? Critical Journal of the American Society of Nephrology, 8 (1): 1-4, 2013
World Health Organization: Preamble to the Constitution of the World Health Organization as adopted by the International Health Conference, New York, 19–22 June, 1946. In: Constitution of the World Health Organization, Geneva, Switzerland, World Health Organization, 100, 1948

απουσία νόσου ή αναπηρίας". Κατ’ επέκταση, η ποιότητα ζωής είναι μια πολυδιάστατη έννοια που αφορά την αντίληψη που έχει το άτομο σχετικά με το επίπεδο σωματικής λειτουργίας που διαθέτει καθώς και της ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας στα πλαίσια του συστήματος αξιών της κοινωνίας στην οποία ζει, σε συνάρτηση με τους προσωπικούς στόχους, τις προσδοκίες και τα πρότυπα του.

Η φροντίδα ασθενών με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια αποτελεί ένα εξειδικευμένο κεφάλαιο στον χώρο της υγείας, αφού η επίδραση της ΧΝΑ σε οργανικό και ψυχοκοινωνικό επίπεδο επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής του ασθενούς. Πιο συγκεκριμένα, η ΧΝΑ διαταράσσει την ισορροπία ενός ατόμου όχι μόνο στη βιολογική του υπόσταση αλλά στην κοινωνική, όπως και στην ψυχοσυναισθηματική του λειτουργία. Πέραν της σωματικής υγείας, οι τομείς της εργασίας, των διαπροσωπικών σχέσεων, των καθημερινών δραστηριοτήτων και της ψυχολογίας των ασθενών επιβαρύνονται, ενώ ταυτόχρονα ο ασθενής ενδέχεται να βρεθεί αντιμέτωπος με πλήθος συνοδών νοσημάτων, όπως για παράδειγμα είναι οι λοιμώξεις. Η ψυχολογική κατάσταση του νεφροπαθούς επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό και συχνά παρατηρούνται διαταραχές διάθεσης, διαταραχές ύπνου, έκπτωση της κοινωνικής του ζωής, εσωστρέφεια, αλλαγή των ρόλων μέσα στην οικογένεια και στις διαπροσωπικές του σχέσεις, έλλειψη διάθεσης και επιθυμίας συμμετοχής σε ηδονοτρόπες δραστηριότητες, σεξουαλική δυσλειτουργία, θυμός και επιθετικότητα, ανάπτυξη αγχωδών διαταραχών και φοβιών, σεξουαλική δυσλειτουργία ή ανηδονία.

Παράγοντες που συσχετίζονται με τις διαστάσεις της ποιότητας ζωής των ασθενών αποτελούν το φύλο, η ηλικία, η οικογενειακή και η οικονομική κατάσταση καθώς και το εκπαιδευτικό επίπεδο. Καθοριστικό ρόλο στην βελτίωση της ψυχολογικής κατάστασης του νεφροπαθούς και στην εκ νέου ένταξή του στο κοινωνικό σύνολο διαδραματίζει το οικογενειακό του περιβάλλον και η συνεχής ενδυνάμωσή του από τους οικείους του, καθώς πολύ συχνά ο νεφροπαθής νιώθει ότι δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στις ανάγκες και στις επιθυμίες των υπολοίπων, με άμεση συνέπεια να νιώθει υποδεέστερος και να θεωρεί ότι πρέπει να κρύψει την νόσο του. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την άρνηση συμμετοχής του σε δραστηριότητες, την διακοπή της καθημερινότητάς του και των συνηθειών του, την διακοπή της γυμναστικής ή τον φόβο του να πάει διακοπές. Όλες αυτές όμως οι αλλαγές αντί να βοηθήσουν τον πάσχοντα, συντελούν στην αλλαγή της ταυτότητάς του και τον κάνουν να νιώθει μόνιμα ασθενής, απόμακρος από τους οικείους του.

Η συνεχής εκπαίδευση των ασθενών με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια και του οικογενειακού τους περιβάλλοντος αποτελεί βάση για την άρτια θεραπεία, αφού όσο νωρίτερα κατανοήσει ο ασθενής την φύση της νόσου αυτής και την σπουδαιότητα της καλής συνεργασίας με το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, όσο νωρίτερα προσπαθήσει να αποδομήσει τους φόβους και τα άγχη του, τόσο πιο εύκολα θα βιώσει τις αλλαγές που απαιτούνται στον νέο τρόπο ζωή του με άμεση συνέπεια την βελτίωση της ποιότητας ζωής του. Για παράδειγμα ενώ πολλοί ασθενείς εκφράζουν φόβους για την σωματική άσκηση, ευεργετική χαρακτηρίζεται η άσκηση για ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια. Έρευνες εξάλλου αποδεικνύουν ότι η συστηματική άσκηση συμβάλλει θεραπευτικά, ενισχύονται τα επίπεδα καρδιο-αναπνευστικής αντοχής, παρατηρείται βελτίωση της ποιότητας του ύπνου και μείωση των επιπέδων κατάθλιψης ενώ εντυπωσιακή βελτίωση καταγράφουν και οι καρδιολογικοί δείκτες του ασθενούς και γενικότερα όλοι οι δείκτες που σχετίζονται με την ποιότητα ζωής του.

Τα άτομα που πάσχουν από χρόνια νεφρική ανεπάρκεια και υποβάλλονται σε θεραπεία αιμοκάθαρσης αποτελούν μια ιδιαίτερη πληθυσμιακή ομάδα με αυξημένη την ανάγκη της ιατρικής φροντίδας. Η εξέλιξη όμως της Ιατρικής επιστήμης σε θέματα τεχνολογίας μηχανημάτων αιμοκάθαρσης, φίλτρων - μεμβρανών, και φαρμακευτικής αγωγής, βελτίωσε σε μεγάλο βαθμό όχι μόνο το προσδόκιμο επιβίωσης των ασθενών που πάσχουν από Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια, αλλά και την ποιότητα ζωής τους.  Ως εκ τούτου, ο ρόλος του νοσηλευτή, η συνεργασία των ασθενών με το ιατρικό προσωπικό και η παροχή ολιστικής φροντίδας του πάσχοντος και της οικογένειας  του σε συνδυασμό με την ψυχολογική υποστήριξη συντελεί στην ανάπτυξη μιας ρεαλιστικής προσέγγισης του ασθενή ώστε να ενταχθεί σε μια νέα καθημερινότητα ξεπερνώντας τις αρνητικές πλευρές της θεραπείας του.

Ελένη Σολταρίδου, Ψυχολόγος στον Όμιλο Νεφρολογικών Κέντρων Mesogeios 

Βιβλιογραφία

Παρασκευή Θεοφίλου: Ποιότητα ζωής των αιμοκαθαιρόμενων ασθενών, διδακτορική διατριβή. Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Τμήμα Ψυχολογίας, 2010

Παναγιώτης Μ. Κοκοσάλης: Μελέτη της σχετιζόμενης με την υγεία ποιότητας ζωής και της ποιότητας του ύπνου σε ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, διπλωματική εργασία. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Σχολή Κοινωνικών Επιστημών, 2016

Άννα Δημητριάδη: Νεφρική ανεπάρκεια, ποιότητας ζωής, ρόλος του νοσηλευτή, πτυχιακή εργασία. Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Δυτικής Ελλάδος Σχολή Επαγγελμάτων Υγείας και Πρόνοιας - τμήμα νοσηλευτικής, 2015

Ανθούλα Κουτουλάκη, Μαρία Ξανθάκη: Ποιότητα ζωής των ασθενών σε χρόνια περιοδική αιμοκάθαρση και των οικογενειών τους. Σχολές επαγγελμάτων Υγείας και Πρόνοιας (ΣΕΥΠ) – Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας, πτυχιακή εργασία, 2011

Αγλαΐα–Ειρήνη Λένη, Μαρία Τουρκογιάννη, Αρετή Σταυροπούλου, Ζαχαρίας Ζηδιανάκης: Ποιότητα ζωής ασθενών με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, ερευνητική εργασία, Περιεγχειρητική Νοσηλευτική, 2(2), 2013

Bernard G. Jaar, Alex Chang, Laura Plantinga: Can We Improve Quality of Life of Patients on Dialysis? CriticalJournal of the American Society of Nephrology, 8 (1): 1-4, 2013

World Health Organization: Preamble to the Constitution of the World Health Organization as adopted by the International Health Conference, New York, 19–22 June, 1946. In: Constitution of the World Health Organization, Geneva, Switzerland, World Health Organization, 100, 1948